Het is meer dan 20 jaar geleden dat ik daar vakantie vierde, een groepsreis onder Nederlandstalige leiding, en de laatste grote uitstap was Rantepao, midden in Torajaland, Zuid Sulawesi, vroeger bekend als Celebes.
Torajaland, bergachtig, de bevolking met eeuwenoude tradities waarvan er twee bijzonder naar voren springen. Hun begrafenisrites en hun zadeldakhuizen.
Begrafenisrites
Je leeft niet om lekker te leven maar om indrukwekkend begraven te worden.
Dat is hun cultuur, ongeacht of ze christen zijn of moslim. Als het op begraven aan komt is de religie Aluk Todolo, ‘de manier van de voorvaderen’ die richting geeft aan de ceremonie.
De dode wordt gebalsemd en in doeken gedraaid en woont verder in het huis van zijn familie. Hij is niet dood, hij is ziek en om die reden wordt hij gevoed. Dat geeft de familie gelegenheid te sparen voor de feitelijke begrafenis en dat sparen kan weken, maanden en zelfs jaren duren. De ‘zieke’ ligt al die tijd in huis en ‘maakt alles mee’.
Als er goed gespaard is, of men zich voor jaren in de schulden heeft kunnen steken, komen er buffels en varkens om te slachten. Het slachten van buffels geeft de ziel van de ‘zieke’ de gelegenheid de rest van zijn of haar leven buffels te weiden en dat is een geruststellende gedachte.
Een buffel is een zeer kostbaar bezit. Als je een buffel afstaat aan de overledene is dat een gebaar van respect en van rijkdom.
Varkens fokken sneller aan en daar zijn er ook veel meer van op dat ritueel.
Ik ben daar bij geweest....
Van heinde en verre
Familie komt uit alle windstreken aan. De buffels, waterbuffels, karbouwen, aan een touw, maar de varkens in een ‘draagbaar’ in de vorm van een zadeldakhuis.
Na de slacht wordt het vlees verdeeld naar gelang de status binnen de familie en gaan de koppen van de buffels naar een rustplaats voor de zielen van de doden. De hoorns echter worden geplaatst aan de voorgevel van het huis als teken van de status van de overleden persoon.
Het feitelijke begraven
Dat gaat dan beginnen. En dan kan men kiezen: begraven in een nis in de rotswand of op een uitsteeksel van die rotswand in een kist. Maar in alle gevallen worden wachters aangesteld die kleren dragen als van de overledene. Wachters zijn houten beelden: Tau Tau genaamd.
