Uitkeringen naar Turkije en Marokko niet verlaagd
Nieuwe financiële en principiële tegenvaller kabinet
De rechter bezorgt het kabinet een nieuwe financiële en principiële tegenvaller. Donderdag bepaalde de rechtbank in Amsterdam dat de verlaging van uitkeringen die naar Marokko en Turkije worden overgemaakt in strijd is met internationale verdragen. Elf Turkse en Marokkaanse weduwen krijgen hun nabestaandenuitkering alsnog uitbetaald op het oude niveau plus rente, en met terugwerkende kracht. Dat heeft waarschijnlijk grote gevolgen voor tienduizenden andere uitkeringen. Minister Asscher (Sociale Zaken) bestudeert de uitspraak nog en overweegt hoger beroep. Dat zou minimaal een jaar in beslag nemen.
Het vonnis gaat over elf weduwen in Turkije en Marokko die zich verzetten tegen de verlaging van hun Nabestaandenuitkering. Die verlaging is een gevolg van de invoering van het zogeheten 'woonlandbeginsel'. Dit regelt een korting op de uitkering bij export naar landen buiten de Europese Unie. De wet is vorig jaar juli van kracht geworden en regelt de korting voor de Nabestaandenwet, de kinderbijslag, het kindgebonden budget en delen van arbeidsongeschiktheidsuitkeringen.
De hoogte van de uitkering wordt aangepast aan de koopkracht in het ontvangende land. Uitkeringen die al voor juli 2012 waren ingegaan, zijn op 1 januari dit jaar verlaagd. In de Tweede Kamer waren PvdA, GroenLinks, D66, VVD, SGP, CDA en de PVV voor. In de Senaat was de meerderheid, na kritiek van juristen, geslonken tot PVV, CDA, VVD, ChristenUnie en SGP. PvdA, GroenLinks en D66 haakten af.
De hoogte van de uitkeringen die geëxporteerd worden, wordt jaarlijks vastgesteld. Dit jaar wordt 60 procent van de uitkering naar Turkije en Marokko overgemaakt. De Amsterdamse rechter stelt dat de korting in strijd is met Europees recht en met internationale verdragen. Bovendien is sprake van verworven rechten in het geval van uitkeringen die al liepen voordat de maatregel van kracht werd.
De korting zou dit jaar 16 miljoen moeten opleveren, waarvan 10 miljoen op uitkeringen aan nabestaanden. Deze tien miljoen moet nu alsnog worden uitgekeerd plus rente. Ook moet het kabinet de proceskosten betalen.
Subtiel onderscheid
De Sociale Verzekeringsbank, die de Nabestaandenwet uitvoert, verdedigde het woonlandbeginsel namens het kabinet bij de rechter. De SVB stelt dat geen sprake is van een korting op de uitkering maar van 'differentiatie' van de uitkeringshoogte. De advocaten van de weduwes stelden daar tegenover dat de woonplaats voor het kabinet beslissend is voor de vaststelling van de uitkeringshoogte. Dat is in strijd met verdragen. De rechtbank verwierp het subtiele onderscheid dat de SVB aanvoerde en nam het betoog van de advocaten over.
Volgens het ministerie van Sociale Zaken heeft het woonlandbeginsel in totaal betrekking op ruim 21 duizend uitkeringen waarmee vorig jaar 52 miljoen euro was gemoeid. Volgens Lotje de Roy van Zuydewijn, advocaat van zes van hen, werkt de uitspraak in de zaak van de weduwen door de formulering ook door op de korting van andere uitkeringen die naar Turkije en Marokko worden overgemaakt. Later dit jaar doet de rechtbank een uitspraak over de korting op die uitkeringen.
Het is dit jaar de tweede keer dat de rechter een bezuiniging op de export van uitkeringen naar de prullenmand verwijst. Eerder dit jaar ging er een streep door de beperking van de export naar Turkije en Marokko van een bonus voor oudere belastingplichtigen. Minister Asscher trok de wet daarop in en nam de tegenvaller van 300 miljoen euro voor lief. Toen ging het, net als nu, om een wet die was ingediend door Henk Kamp (VVD), minister van Sociale Zaken in het VVD-CDA kabinet, gedoogd door de PVV.
------------------
Het lijkt mij, in het kader van de rechtsgelijkheid, dat deze uitspraak niet alleen zal gelden voor Turkije en Marokko maar voor elk land waarvoor het woonlandbeginsel is ingevoerd, dus ook Thailand.
We zullen de uitwerking van deze gerechtelijke uitspraak maar afwachten. Als het woonplaatsprincipe in strijd is met internationale regelgeving dan mag de regering geen enkele uitkering naar welk land dan ook korten en dat zou dus voor veel mensen een opluchting betekenen.
