(Gastbijdrage) De teloorgang van het dorpsboeddhisme

Informatie over cultuur en gebruiken.
Moderators: Chang, Patriot, Broom

Moderator: Loempia

Plaats reactie
Bericht
Auteur
prajak
Volwaardig lid
Volwaardig lid
Berichten: 17884
Lid geworden op: zaterdag 21 juni 2008, 00:24

(Gastbijdrage) De teloorgang van het dorpsboeddhisme

#1 Bericht door prajak » donderdag 19 november 2015, 00:42

De teloorgang van het dorpsboeddhisme

Tino Kuis beschrijft hoe de praktijk van het boeddhisme veranderde in de eerste vijftig jaren van de 20e eeuw. Deze veranderingen gingen gelijk op met de pogingen van Bangkok zijn gezag over heel Thailand uit te breiden.

Een monnik haalt herinneringen op aan Songkraan in de Isaan circa 1925:

Het deed er niet toe of de monniken of de novicen het eerst water gooiden op de vrouwen of dat de vrouwen het initiatief namen. Na het begin was alles toegestaan. De gewaden van de monniken en hun bezittingen in hun kuti’s (hutje) waren drijfnat. De vrouwen renden de monniken achterna als ze zich terugtrokken. Soms kregen ze alleen hun gewaden te pakken.

Als ze een monnik grepen kon hij aan een paal van zijn kuti worden vastgebonden. Tijdens hun jacht verloren de vrouwen soms hun kleren. De monniken waren steeds de verliezers in dit spel of ze gaven op omdat de vrouwen hen in aantal overtroffen. De vrouwen speelden het spel om te winnen.

Als het spel achter de rug was, nam iemand de vrouwen mee met giften van bloemen en wierookstokjes om de monniken om vergeving te vragen. Zo is het altijd geweest.


Vanaf het begin van de vorige eeuw zonden de boeddhistische autoriteiten in Bangkok inspecteurs het land in om de praktijken van de monniken in de periferie van de zich ontwikkelende Thaise staat te beoordelen.

Zij waren verbijsterd door het gedrag van monniken in het Noorden en Noordoosten. Ze zagen monniken feesten organiseren, zelf tempels bouwen, de rijstvelden ploegen, meedoen aan roeiwedstrijden (tegen vrouwen nota bene), muziekinstrumenten bespelen en vechtsporten onderwijzen. Daarnaast waren de monniken (kruiden)dokters, raadgevers en leraren.

Dit boeddhisme had in de gebieden en de dorpen, waar de Thaise staat nog niet was doorgedrongen, een heel ander en geheel eigen karakter, verschillend voor ieder gebied en dorp. Uiteindelijk werd het dorpsboeddhisme verdrongen door de het huidige staatssysteem.

Dat gebeurde in de jaren 1900 tot 1960 toen ook de staat zijn invloed over geheel Thailand ging opleggen. De huidige praktijk van het boeddhisme, en met name dat van het monnikendom, de Sangha, in Thailand is het resultaat van regels vanuit Bangkok opgelegd aan de periferie. Dat leidde tot de uniforme en aan de staat gebonden boeddistische gewoonten zoals wij die nu zien. Ik noem dat het staatsboeddhisme.

Enthousiast meelevend publiek

Hierboven lazen we al hoe monniken betrokken werden bij Songkraan. Een ander sterk voorbeeld betreft de prediking van de dhamma, de (boeddistische) Leer. Dit gebeurde meestal door voorgaande geboorten van de Boeddha op dramatische wijze uit te beelden. Het meest populair was de voorlaatste geboorte van de Boeddha die vrijgevigheid moet voorstellen.

In Centraal-Thais de Mahachaat (de Grote Geboorte) en in de Isaan Pha Wet genoemd, gaat het over een prins die alles weggeeft, een witte olifant aan een andere prins, zijn juwelen aan een bedelaar en later zelfs zijn vrouw en kinderen. Deze parabel werd opgevoerd met de monnik als acteur, begeleid door muziekinstrumenten en een enthousiast meelevend publiek.

Ook vrouwelijke nonnen, mae chie genaamd, maakten een wezenlijk onderdeel uit van de boeddhistische gemeenschap. Ze werden vaak evenveel gerespecteerd als hun mannelijke collega’s.

De inspecteurs vonden deze praktijken afstotend, laks en onboeddhistisch.

Maar de dorpelingen zagen dat anders. Zij waren innig verbonden met de monniken. Er was sprake van een horizontale verhouding, de monnik was één met de dorpsbewoners. De dorpsbewoners zorgden voor de monniken en de monniken voor de dorpsbewoners. Er was in die situatie ook nog geen sprake van een autoriteit boven de dorpsmonnik. Deze vorm van boeddhisme is vrijwel geheel verdwenen. Dit volkse dorpsboeddhisme werd vervangen door het staatsboeddhisme van Bangkok.
Afbeelding
(Wordt vervolgd)

prajak
Volwaardig lid
Volwaardig lid
Berichten: 17884
Lid geworden op: zaterdag 21 juni 2008, 00:24

Re: (Gastbijdrage) De teloorgang van het dorpsboeddhisme

#2 Bericht door prajak » donderdag 19 november 2015, 00:45

(Deel 2)

Angst overweldigde mij, het zweet brak me uit

Binnen het dorpsboeddhisme speelden de thudong monniken een belangrijke rol. Thudong monniken zouden we kunnen omschrijven als zwerfmonniken. Het is afgeleid van het Pali woord dhuta ‘opgeven, verlaten’ en anga ‘geestesgesteldheid’ en zij waren een integraal en belangrijk onderdeel van het dorpsboeddhisme.
Afbeelding
Buiten de drie maanden regenretraite, wanneer ze in tempels onderricht gaven, zwierven zij door de toen nog uitgestrekte bossen in het Noorden en Noordoosten van Thailand tot in de Shan-staten (nu in Birma) en Laos. Het doel was hun geest te trainen en om door meditatie hun geest te reinigen. Ze geloofden dat zij dan ontberingen, angsten, verleidingen en gevaren in alle gemoedsrust konden weerstaan.

Een tiental zwerfmonniken liet geschriften na waarin zij hun ervaringen beschreven en die ook meer informatie geven over het dorpsboeddhisme. De bossen waren gevaarlijke plaatsen. Wilde beesten als tijgers, olifanten, luipaarden, beren en slangen waren er nog in overvloed en de monniken kwamen ze vaak tegen. Dit schrijft de monnik Chaup over zo’n ontmoeting (ze schreven over zichzelf meestal in de derde persoon, ik maak er een eerste persoon van):

‘Op het pad voor me stond een tijger zo groot als een olifant. Toen ik omkeek zag ik nog een tijger. Ze naderden mij langzaam en bleven op een paar meter van mij staan. Angst overweldigde mij, het zweet brak mij uit. Met moeite concentreerde ik mijn geest. Ik bleef doodstil staan en begon te mediteren. Ik zond mettaa karoena, loving-kindness, uit naar alle dieren in het bos. Na misschien een paar uur ontwaakte ik en zag dat de tijgers waren verdwenen.'

Ziekten als ‘jungle fever’ (waarschijnlijk malaria) en diarree maar ook honger en dorst kwamen veel voor. Innerlijke gevaren waren soms even bedreigend. Velen werden overvallen door gevoelens van eenzaamheid. Een aantal beschreef hoe zij werden overvallen door seksuele lust. De monnik Cha schrijft:

‘Tijdens mijn aalmoezenronde was er een mooie vrouw die mij aankeek en haar sarong schikte zodat ik een ogenblik haar naakte onderlichaam kon zien. Overdag en in mijn dromen zag ik dagen en nachtenlang haar geslacht voor me. Het kostte mij tien dagen van intense meditatie voordat ik die beelden kwijt raakte.’

Vagebonden en lakse monniken

In de jaren zestig en zeventig waren de meeste bosssen gekapt, de zwerfmonniken waren oud tot zeer oud en verbleven permanent in een tempel. Nadat zij voordien waren uitgemaakt voor vagebonden en lakse monniken, ontdekten de stedelingen nu opeens deze monniken als heiligen. De koning zocht ze op in Phrao (Chiang Mai) en in Sakon Nakhorn (Isaan). Er werden veel geschriften aan hen gewijd, amuletten gingen voor veel geld over de toonbank en busladingen gelovigen reisden af naar het Noorden en Noordoosten.

Een oude zwefmonnik verzuchtte in die tijd:

‘Ze kijken naar ons als naar een stel apen. Misschien gooien ze nog eens een banaan naar me als ik honger heb.’

Een andere merkte over deze bezoekers op:

‘Ze willen niet echt luisteren naar de Dhamma, de Leer. Ze willen verdienste verwerven maar willen er hun ondeugden niet voor opgeven en er niets voor over hebben. Ze denken dat ze verdienste met geld kunnen kopen zonder enige inspanning.’

En Luang Pu Waen in Phrao weigerde amuletten te zegenen:

‘Heilige amuletten zijn niets waard. Alleen de Dhamma, de Leer, is heilig. Beoefen die, dat is genoeg.’
Afbeelding
(Wordt vervolgd)

prajak
Volwaardig lid
Volwaardig lid
Berichten: 17884
Lid geworden op: zaterdag 21 juni 2008, 00:24

Re: (Gastbijdrage) De teloorgang van het dorpsboeddhisme

#3 Bericht door prajak » donderdag 19 november 2015, 00:47

(Deel 3)

Van dorpsboeddhisme naar staatsboeddhisme

De Thais zijn er erg trots op dat ze nooit zijn gekoloniseerd. Daarbij moet wel worden aangetekend dat sommigen de periode na 1850 en na 1950 als semi-koloniaal omschrijven toen eerst de Britten en daarna de Amerikanen een zeer grote invloed hadden op de Thaise politiek.

Maar van veel groter belang is de vaststelling dat grote delen van Thailand gebukt gingen onder interne kolonisatie. Ik bedoel daarmee dat een kleine groep meest royalistische bestuurders uit Bangkok hun wil en hun normen en waarden oplegden aan de uitgebreide periferie van de zich ontwikkelende Thaise staat op een manier die veel verder ging dan de kolonisatie van de westerse mogendheden.

Deze gekoloniseerde gebieden lagen in het Noorden en Noordoosten.

Ambtenaren, en in hun kielzog soldaten, politie en onderwijzers, werden in de periode 1900 tot 1960 naar de periferie gezonden en namen de bestuurstaken over van plaatselijke edelen en heersers. Dat gebeurde niet geheel zonder tegenstand: een aantal opstanden zowel in het Noorden als in het Noordoosten in het begin van de 20e eeuw laat dat zien.

Hetzelfde gebeurde met het boeddhisme.

In die periode werden de dorpsmonniken geleidelijk vervangen door staatsmonniken. Alleen monniken uit Bangkok kregen het recht andere monniken in te wijden. Meditatie en de thudong praktijk werd ingeruild voor studie van de boeddhistische Pali-geschriften en de vinaya, de 227 regels tellende discipline van de monniken. De vinaya moest dagelijks worden opgezegd in de tempel en streng worden nageleefd. Een perfecte uitvoering van regels en rituelen werd gesteld boven de hoogste wet, de Dhamma, wat mededogen en meettaa karoena, loving-kindnes, inhoudt. Een paar regels uit de vinaya:

‘onderwijs niet meer dan zes opeenvolgende woorden uit de Dhamma aan een vrouw’

‘onderwijs een bhikkhuni (volwaardige vrouwelijke monnik) niet na middernacht

‘Lach niet luidkeels in bewoonde gebieden’

‘Praat niet met volle mond’

‘Raak een vrouw niet aan’

‘Onderwijs de Dhamma niet aan iemand die staat, hoger zit of ligt, een tulban draagt of zich in een voertuig bevindt (behalve in geval van ziekte)

Dorpsmonniken en thudong monniken waren vaak onbekend met al deze regels of hadden geen zin ze toe te passen.

In 1941 ondervroeg men de bekende thudong monnik Man daarover eens in de tempel Boromniwat in Bangkok:

‘Ik heb gehoord dat u slechts één regel volgt en niet de 227 voorschriften. Is dat waar?’, vroeg een monnik

‘Ja, ik volg slechts één regel en dat is mijn gezonde verstand’, antwoordde Man.

‘Wat met de 227 regels?’

‘Ik bewaak mijn geest zodat ik niet denk, spreek en handel in overtreding met wat de Boeddha ons leert. Het doet er niet toe of de discipline bestaat uit 227 regels of meer. Mindfulness (bedachtzaamheid) voorkomt dat ik tegen de regels zondig. Iedereen heeft recht op de mening dat ik tegen de 227 voorschriften zondig.'


(Wordt vervolgd)

prajak
Volwaardig lid
Volwaardig lid
Berichten: 17884
Lid geworden op: zaterdag 21 juni 2008, 00:24

Re: (Gastbijdrage) De teloorgang van het dorpsboeddhisme

#4 Bericht door prajak » donderdag 19 november 2015, 00:48

(Deel 4)

Een andere thudong monnik, Bua, beschrijft een ceremonie:

De thudong monniken waren klungelig. Zij hielden de heilige draad in de verkeerde hand en de ceremoniële waaiers met de verkeerde kant gedraaid naar het publiek. Het publiek en de andere monniken waren in verlegenheid gebracht maar dat stoorde de thudong monniken niet. Zij bleven gelijkmoedig.

Hier zien we dus het grote contract met het staatsboeddhisme dat de nadruk vooral legt op een perfecte naleving van de regels alleen.

Het staatsboeddhisme bevestigde voortdurend de grotere status van monniken ten opzichte van leken. Die status ontleenden monniken nu niet meer aan de instemming van en de samenwerking met hun dorpsgenoten maar aan Pali-examens en aan titels en eerbewijzen, door Bangkok toebedeeld. Een strenge hiërarchie werd ingevoerd, al het gezag kwam van de Sangha Raad uit Bangkok, een raad bestaande uit oude tot zeer oude mannen, door de staat benoemd.

De staat en het monnikendom werden innig verstrengeld. Monniken werden op een onaantastbaar voetstuk gezet en los gemaakt van de gelovigen. Vorm werd belanrijker dan inhoud. Dat is de boeddhistische praktijk die we nu zien, ten onrechte het traditionele boeddhisme genoemd, en het staat in schril contrast met het dorpsboeddhisme.

Voornaamste bron:

Kamala Tiyavanich, Forrest Recollections. Wandering Monks in Twentieth-Century Thailand, Silkworm Books, 1997

Auteur

Tino Kuis, Chiang Mai

Tino Kuis heeft mij toestemming gegeven dit artikel in Thailandforum.nl te plaatsen. Ik ben hem daarvoor zeer erkentelijk. (prajak)

Gebruikersavatar
Lammert de Haan
Volwaardig lid
Volwaardig lid
Berichten: 1538
Lid geworden op: maandag 12 januari 2015, 19:59
Locatie: Heerenveen

Re: (Gastbijdrage) De teloorgang van het dorpsboeddhisme

#5 Bericht door Lammert de Haan » donderdag 19 november 2015, 01:23

Weer een interessante en leerzame bijdrage en vlot leesbaar geschreven. :clap:
DISCLAIMER:
Het lezen van mijn berichten kan ernstig hersenletsel veroorzaken. Hiervoor aanvaard ik echter geen enkele aansprakelijkheid.

pong
Volwaardig lid
Volwaardig lid
Berichten: 1377
Lid geworden op: woensdag 07 januari 2009, 14:30

Re: (Gastbijdrage) De teloorgang van het dorpsboeddhisme

#6 Bericht door pong » dinsdag 24 november 2015, 09:35

Heb dit wat vluchtig gelezen. 1e stuk over meewerkende monks deed met sterk aan Tibet denken-daar is dat ook heel normaal. Hun pijen zijn donkerrood en uiteraard veel meer voor tegen de kou.
Reizende monks zijn er nog zat-was toevallig gisteravond op Mochit busstation en daar is en aparte wachtzaal voor ze, helemaal vol,. zeker 50+.
Bedotters ook zat; vooral in Kuala Lumpur, Chinatown-daar nog veel toeristischer als in BKK, staan er altijd wel 5-10 quasi amuletten en goede raad (al is er ddan in het muslimland Malaysia geen staatsloterij) een goede prijzen te verkopen. Uiterst verbaasd als je ze in Thai vraagt wat ze eigenlijk doen. Verder komen er in BKK nogal eens Koreaans monks, gekleed in grijs, met bedelnap die zo klein is dat er enkel geld in kan (zal wel de gewoonte daar zijn) en dat uitproberen. Waarom ze dan niet gewoon voor niks+gratis in de dichtstbijzijnde tempel onderdak verkrijgen, snap ik niet.

Plaats reactie

Terug naar “Cultuur”